Verrekijkers vormen een uitstekende keuze voor wandel-, jacht-, vogelobservatie- of astronomieliefhebbers, maar ze kennen twee belangrijke nadelen: ze zijn vaak beperkt tot een maximale vergroting van 20x en een objectiefdiameter van ongeveer 70 mm. Maar wat als u krachtigere instrumenten nodig heeft?

Dan komen de spotting scopes of spottingscopes in beeld. Een spotting scope (of een spotter in het Engels) is speciaal ontworpen om zowel draagbaar als krachtig te zijn, twee bijzonder gewaardeerde eigenschappen voor liefhebbers van buitenactiviteiten. Maar waar moet u op letten bij het kiezen van een spotting scope? Hoe kiest u het model dat het beste bij uw situatie past?

Wat betekenen de nummers?

Net als bij verrekijkers moet u bij spotting scopes met twee factoren rekening houden: de vergroting en de objectiefdiameter. In beide gevallen geeft het eerste cijfer de vergroting aan en het tweede de grootte van het objectief, gemeten in millimeters.

Zo hebben 10x50 verrekijkers een vergroting van 10x en een objectiefdiameter van 50 mm. Er is echter een belangrijk verschil tussen de vergroting van verrekijkers en die van spotting scopes: bij verrekijkers is de vergroting vast, terwijl deze bij spotting scopes variabel kan zijn.

Er zijn uiteraard uitzonderingen. Sommige verrekijkers beschikken over een zoomvergroting, maar hun kwaliteit is doorgaans lager.

Wat betreft spotting scopes kunt u een aanduiding als deze tegenkomen: 20-60x80. Dat betekent dat de vergroting van deze scope kan variëren tussen 20x en 60x en dat hij een objectiefdiameter van 80 mm heeft.

De vergroting verwijst uiteraard naar de grootte van uw doelwit, gezien door de spotting scope. De objectiefdiameter is de diameter van de grote lens die naar uw doel gericht is. Hoe groter de diameter, hoe meer licht de lens kan opvangen. Dit kan van groot belang zijn als u de scope wilt gebruiken bij weinig licht (bijvoorbeeld bij schemering).

Waarom een spotting scope gebruiken?

Spotting scopes bieden veel voordelen ten opzichte van verrekijkers. Allereerst bieden spotting scopes een hogere vergroting, terwijl verrekijkers met vaste vergroting vaak een maximale vergroting van ongeveer 20x hebben. Ditzelfde getal is het minimale bereik van veel spotting scopes.

Verder hebben spotting scopes een grotere objectiefdiameter, terwijl veel verrekijkers een objectiefdiameter tot maximaal 70 mm hebben. Bij spotting scopes varieert deze tussen 60 mm en 90 mm.

Op dit punt denkt u misschien dat een spotting scope in wezen een telescoop is, en u heeft gelijk. Toch zijn er enkele belangrijke verschillen. Allereerst zijn moderne telescopen niet ontworpen om met de hand te worden vastgehouden en de meeste zijn bedoeld voor gebruik op een vaste locatie,  daarom worden ze op statieven of andere steunen bevestigd en hoewel sommige modellen mobieler zijn dan andere, zijn de meeste niet echt geschikt voor outdooractiviteiten zoals wandelen.

Een ander belangrijk verschil: een kwalitatieve telescoop kan het beeld omkeren. Het beeld kan horizontaal, verticaal of beide omgekeerd zijn. Voor astronomie is dit geen probleem. Maar als u een jager of vogelaar bent, kan dit wél een serieus nadeel vormen!

Dit gebeurt om de volgende reden: de lenzen en/of spiegels van een telescoop zorgen voor een rotatie van het beeld wanneer het licht door de buis loopt. Een extra lens of spiegel is nodig om de beeldoriëntatie te corrigeren, wat een lichte kwaliteitsvermindering tot gevolg heeft.

Dit is een aspect om rekening mee te houden, vooral voor astronomie, maar minder relevant voor andere toepassingen. In de astronomie kan dit kwaliteitsverschil het scheiden van nauwe dubbelsterren of het waarnemen van fijne details op nevels, sterrenstelsels en andere deep-sky objecten bemoeilijken.

Daarom zal men bij speciale astronomische telescopen doorgaans vermijden een extra lens te plaatsen, waardoor het beeld omgekeerd blijft. Wilt u dezelfde telescoop overdag gebruiken voor bijvoorbeeld vogelobservatie, dan kunt u een accessoire aanschaffen dat de oriëntatie corrigeert, maar wij raden aan een telescoop te kiezen die is afgestemd op uw observatiedoel.

Tot slot, een astronomische kijker is ontworpen om een beeld met hoge vergroting te produceren, want soms is een vergroting van meer dan 150x nodig om de gewenste beeldkwaliteit van een object te verkrijgen. Bovendien kunnen bij een astronomische kijker de oculairs worden verwisseld voor verschillende vergrotingen. Een spotting scope daarentegen heeft slechts één vast oculair, dat weliswaar verschillende vergrotingen kan bieden, maar altijd lager dan bij een telescoop.

Aangezien een hogere vergroting doorgaans niet nodig is voor activiteiten zoals vogelobservatie, is de vergroting van een spotting scope, ook al is die lager, meer dan voldoende.

Kortom, een astronomische telescoop is ontworpen om op een vaste plek te worden opgesteld, levert een omgekeerd of gespiegeld beeld en biedt zeer hoge vergroting. Voor spotting scopes geldt bijna altijd het tegenovergestelde. Wandelaars, kampeerders, vogelaars en jagers kunnen hun spotting scope overal mee naartoe nemen en genieten van correct georiënteerde beelden die beter aansluiten bij hun behoeften, zelfs als de vergroting lager is.

Hoe kiest u de beste spotting scope?

Er zijn een aantal factoren waar u rekening mee moet houden bij de aanschaf van een spotting scope. Dit zijn de belangrijkste factoren:

• Recht VS Gebogen
• Vergroting en objectiefdiameter
• Gewicht

Rechte of gebogen spotting scope?

Er zijn in wezen twee types spotting scopes: gehoekt of recht. Een gehoekte spotting scope is aan één uiteinde gebogen zodat het oculair schuin omhoog staat, terwijl het oculair van een rechte spottingscope direct in lijn is met de buis.

Een gehoekte spotting scope biedt in de meeste situaties een comfortabelere kijkervaring, hoewel dit sterk afhangt van uw specifieke behoeften. Als u staat en uw doelwit zich veel hoger of lager dan uzelf bevindt, is een gehoekte spottingscope zeker de beste keuze.

Bijvoorbeeld, vogelaars, wandelaars en astronomen zullen het gebruik van een gehoekte spotting scope gemakkelijker vinden, omdat de buis zo kan worden gedraaid dat het oculair zich in een comfortabelere positie voor de waarnemer bevindt.

Een rechte spotting scope kan problematisch zijn voor activiteiten zoals astronomie, omdat de waarnemer zich vaak onder het oculair moet wringen om er doorheen te kunnen kijken.

Rechte spotting scopes zijn beter geschikt voor situaties waarbij u gedurende langere tijd plat op de grond moet liggen. In dat geval is het comfortabeler om direct in de telescoop te kijken, in plaats van naar beneden te moeten kijken via een oculair dat mogelijk in een hoek van 45 graden ten opzichte van de telescoop is geplaatst.

Een van de voordelen van rechte spotting scopes is dat u ze op ooghoogte kunt houden, net als een traditionele handtelescoop. Zo kunt u objecten observeren die zich onder of boven u bevinden, ongeacht de hoek. U zult echter merken dat het beeld wat onstabiel kan zijn als u geen statief gebruikt.

Vergroting en objectiefdiameter

Net als bij rechte of gehoekte monoculairs hangt de keuze van de vergroting en objectiefdiameter die het beste bij u past af van het beoogde gebruik.

De vergroting hangt echt af van de afstand tot uw verwachte doelwit en/of de grootte ervan. In het algemeen zullen de meeste gebruikers merken dat modellen met variabele vergroting flexibeler zijn, omdat u hiermee zowel nabije en/of grote doelen als verder weg gelegen en/of kleinere doelen kunt waarnemen.

De enige mogelijke uitzondering: astronomie. Een spotting scope kan worden gebruikt om waarnemers te helpen een doel te lokaliseren dat ze met een grotere telescoop willen observeren, maar veel spotting scopes bieden slechts de vergroting of objectiefdiameter die nodig is voor incidentele observatie van helderdere en grotere objecten.

Wat betreft de grootte van het objectief, als u uw spotting scope bij zonsopkomst, 's nachts of af en toe voor sterrenkijken wilt gebruiken, kies dan voor een objectief met een voldoende grote diameter. In deze omstandigheden heeft u een instrument nodig dat zoveel mogelijk licht opvangt, vandaar het belang van een groot objectief dat meer licht kan verzamelen.

Het gewicht

Spotting scopes zijn over het algemeen ontworpen om compact en draagbaar te zijn , daarom zijn de meeste vrij licht. Gemiddeld wegen ze ongeveer 1,9 kg, dat is 2x zoveel als een 10×50 Porro-prismaverrekijker, maar minder dan het gemiddelde gewicht van de meeste astronomische telescopen met een vergelijkbare lensdiameter. Hun gewicht kan het langdurig gebruik echter bemoeilijken. Toch voldoen ze aan alle eisen van wandelaars, kampeerders en jagers die op zoek zijn naar lichtgewicht optiek om mee te nemen.

Veelgestelde vragen: